13 november 2024
OEKRAÏNE - voor 2014. Audioreportage van Edgard Jespers.
"Oekraïne is een land in Oost-Europa met als hoofdstad Kiev en telt 44 miljoen inwoners. Het land
grenst aan Rusland en Wit-Rusland, in het westen aan Polen, Slowakije, Hongarije, Roemenië
en Moldavië. Verder grenst het aan de Zwarte Zee en de Zee van Azov.
Oekraïne is qua landoppervlakte het grootste land dat volledig in Europa ligt en is na Rusland het
grootste land van Europa. Etnische Russen vormen ongeveer een zesde van de Oekraïense
bevolking, maar door de russificatie werd het Oekraïens lange tijd onderdrukt en is Russisch voor
een kwart van de Oekraïners hun eerste taal.
Het grondgebied van het huidige Oekraïne wordt al tienduizenden jaren bewoond en behoorde in de loop van de tijd tot verschillende rijken. Het land heeft een bewogen geschiedenis achter de rug. De Oekraïners maakten deel uit van de Oostelijke Slaven die zich er volgens archeologische bronnen al zeker sinds 1500 v.Chr. ophielden. Na de komst van de Scandinavische Varjagen (Vikingen), ontstond omstreeks de zevende eeuw de etnisch-culturele regio Land van de Roes.
In de 9e eeuw stichtten de Varjagen het Kievse Rijk, dat kan worden gezien als een voorloper van zowel de Oekraïense als de Russische natie. Tijdens de Mongoolse invasie in de dertiende eeuw werd het Kievse Rijk verwoest, waarna in het westelijke deel, het vorstendom Galicië-Wolynië ontstond. Het gebied werd daarna 600 jaar lang betwist, verdeeld en geregeerd door een verscheidenheid aan externe machten; waaronder het Pools-Litouwse Gemenebest, het Ottomaanse Rijk en het tsaardom Rusland. In 1649 ontstond in centraal Oekraïne het Kozakken-Hetmanaat dat in 1764 werd geliquideerd en verdeeld tussen het keizerrijk Rusland en Polen en uiteindelijk geabsorbeerd door het Russische rijk.
In de 19e eeuw kwam er ruimte voor de Oekraïense nationale identiteit. Tijdens de Russische Revolutie in 1917 was voor het eerst sprake van een zelfstandig, internationaal erkend land: de Oekraïense Volksrepubliek. De Sovjet-Unie slokte het op tot haar einde in 1991. Tijdens het bewind van Chroesjtsjov, zelf Oekraïner, werd de Krim in 1954 aan de Oekraïense Socialistische Sovjetrepubliek overgedragen, bij wijze van gebaar van vriendschap tussen het Russische en het Oekraïense volk.
Na de val van het communisme werd Oekraïne een onafhankelijke democratie. Oekraïne kent een semi presidentieel systeem, is lid van de Verenigde Naties en de Raad van Europa.
Sinds 2022 is het kandidaat-lidstaat voor toetreding tot de Europese Unie (EU) en het ambieert ook lid van de NAVO te worden.
In november 2013 leidde de weigering van toenmalig president Viktor Janoekovitsj, om een associatieovereenkomst tussen de EU en Oekraïne te ondertekenen, tot de maandenlange pro-westerse Euromaidan-protesten. Aansluitend in februari 2014 leidde de Revolutie van de Waardigheid in Kiev tot het aftreden van Janoekovitsj.
Rusland annexeerde daarop het strategische schiereiland de Krim en steunde de pro-Russische separatisten bij de oorlog in Oost-Oekraïne. Deze aanhoudende strijd escaleerde op 24 februari 2022, toen Rusland vanuit verschillende kanten Oekraïne binnenviel en een grootschalige aanvalsoorlog begon.